Understanding ADHD in Adults: Symptoms and Coping Strategies

ADHD (Rối loạn tăng động giảm chú ý) là một rối loạn phát triển thần kinh mà nhiều người liên tưởng đến thời thơ ấu. Tuy nhiên, nó cũng ảnh hưởng đến người lớn. Trên thực tế, nhiều người lớn mắc ADHD có thể không được chẩn đoán khi còn nhỏ, chỉ nhận ra tác động của tình trạng này sau này trong cuộc sống. Hiểu cách ADHD biểu hiện ở người lớn và học các chiến lược đối phó như Liệu pháp tâm lý cá nhân trực tuyến có thể cải thiện chất lượng cuộc sống. Bài viết này tìm hiểu về ADHD ở người trưởng thành, các triệu chứng, những thách thức mà nó gây ra và các kỹ thuật quản lý thực tế.

ADHD là gì?

ADHD là tình trạng ảnh hưởng đến khả năng tập trung, duy trì sự ngăn nắp và kiểm soát các xung động của một cá nhân. Mặc dù tình trạng này thường được chẩn đoán ở trẻ em, nhưng nhiều trường hợp không được chẩn đoán, với các triệu chứng kéo dài đến tuổi trưởng thành. Sự thay đổi từ trách nhiệm thời thơ ấu sang trách nhiệm của người lớn thường khuếch đại những thách thức do ADHD gây ra. Môi trường làm việc, các mối quan hệ và việc tự chăm sóc có thể trở nên đặc biệt khó khăn để quản lý nếu không có sự hiểu biết và hỗ trợ phù hợp.

Triệu chứng ADHD ở người lớn

ADHD ở người lớn có thể khác với ADHD ở trẻ em. Các triệu chứng có thể khác nhau về cường độ và thường phức tạp do trách nhiệm và căng thẳng của tuổi trưởng thành. Các triệu chứng chính bao gồm:

1. Sự mất tập trung

• Khó khăn trong việc duy trì sự tập trung: Người lớn mắc ADHD có thể gặp khó khăn trong việc tập trung vào các nhiệm vụ, đặc biệt là những nhiệm vụ đòi hỏi sự chú ý liên tục. Điều này có thể biểu hiện bằng việc thường xuyên mất tập trung trong các cuộc họp hoặc cuộc trò chuyện.
• Sự mất tổ chức: Việc theo dõi các công việc cá nhân hoặc công việc, thời hạn và đồ đạc là chuyện thường gặp. Các hóa đơn có thể không được thanh toán và các công việc liên quan đến công việc có thể chồng chất.
• Sự quên lãng: Thường xuyên quên các cuộc hẹn, thời hạn hoặc các chi tiết quan trọng, dẫn đến sự thất vọng trong cả công việc và cuộc sống cá nhân.
• Sự trì hoãn:Các nhiệm vụ đòi hỏi phải lập kế hoạch hoặc nỗ lực kéo dài có thể bị hoãn lại vì việc tập trung vào chúng có thể khiến bạn cảm thấy quá sức.

2. Sự bốc đồng

• Quyết định kém:Người lớn mắc ADHD có thể đưa ra quyết định vội vàng mà không cân nhắc đến hậu quả, dù là trong các mối quan hệ cá nhân hay các lựa chọn tài chính.
• Làm gián đoạn cuộc trò chuyện: Ngắt lời người khác hoặc khó chờ đến lượt mình trong các cuộc thảo luận là một thách thức xã hội phổ biến.
• Bùng nổ cảm xúc: Khó kiểm soát phản ứng cảm xúc, dẫn đến những lúc bực bội hoặc tức giận không tương xứng với tình hình.

3. Tăng động (ít phổ biến hơn nhưng vẫn có)

• Trong khi chứng tăng động ở trẻ em có thể biểu hiện bằng việc liên tục vận động cơ thể thì ở người lớn, nó có thể biểu hiện bằng sự bồn chồn bên trong, nhu cầu phải bận rộn hoặc khó thư giãn.
• Một số người lớn mắc chứng ADHD có thể cảm thấy thôi thúc phải vận động hoặc cảm thấy bồn chồn.

ADHD tác động đến cuộc sống hàng ngày như thế nào

Các triệu chứng của ADHD có thể khiến trách nhiệm hàng ngày trở nên quá sức. Nếu không có chiến lược hoặc phương pháp điều trị phù hợp, người lớn mắc ADHD có thể gặp phải nhiều thách thức:

1. Những cuộc đấu tranh ở nơi làm việc

Người lớn mắc ADHD thường gặp khó khăn trong việc quản lý thời gian, đáp ứng thời hạn, duy trì sự ngăn nắp và tập trung vào các nhiệm vụ phức tạp. Điều này có thể dẫn đến sự thất vọng, bỏ lỡ cơ hội và thậm chí mất việc trong những trường hợp nghiêm trọng.

2. Khó khăn trong mối quan hệ

Duy trì các mối quan hệ cá nhân có thể khó khăn đối với những người mắc ADHD. Hay quên, thiếu chú ý và hành vi bốc đồng có thể gây căng thẳng cho các mối quan hệ với đối tác, bạn bè hoặc thành viên gia đình. Sự hiểu lầm có thể phát sinh khi những người thân yêu hiểu sai các triệu chứng ADHD là sự thờ ơ hoặc vô trách nhiệm.

3. Thách thức về sức khỏe tâm thần

ADHD ở người lớn thường đi kèm với các vấn đề sức khỏe tâm thần khác như lo lắng, trầm cảm hoặc lòng tự trọng thấp. Những cuộc đấu tranh liên tục với sự tập trung và tính bốc đồng có thể dẫn đến cảm giác bất lực, thất vọng hoặc căng thẳng mãn tính.

Chẩn đoán ADHD ở người lớn

Nhiều người lớn mắc ADHD không được chẩn đoán vì tình trạng này có thể bị nhầm lẫn với lo lắng, trầm cảm hoặc chỉ là mất tổ chức. Chẩn đoán thường bao gồm đánh giá toàn diện của chuyên gia sức khỏe tâm thần, bao gồm:

• Đánh giá triệu chứng:Bác sĩ lâm sàng sẽ đánh giá các hành vi trong quá khứ và hiện tại để xác định xem chúng có phù hợp với các triệu chứng ADHD hay không.
• Lịch sử phát triển:Vì ADHD là một rối loạn phát triển nên việc hiểu được các triệu chứng tiến triển như thế nào từ thời thơ ấu là rất quan trọng.
• Tự báo cáo và bảng câu hỏi:Người lớn có thể được yêu cầu hoàn thành các cuộc khảo sát cụ thể về ADHD để đánh giá trải nghiệm của họ.

Điều quan trọng cần lưu ý là việc chẩn đoán ADHD phức tạp hơn ở người lớn do có sự chồng chéo với các tình trạng sức khỏe tâm thần khác. Chẩn đoán đúng là chìa khóa để xác định các kế hoạch điều trị hiệu quả.

Liệu pháp tâm lý động lực cho ADHD

Thuốc kích thích, chẳng hạn như Adderall hoặc Ritalin, thường được kê đơn cho ADHD. Những loại thuốc này có thể giúp cải thiện sự tập trung và giảm hành vi bốc đồng. Các lựa chọn không kích thích như atomoxetine cũng có sẵn và có thể được sử dụng nếu chất kích thích không được dung nạp tốt.

Phương pháp điều trị tâm động lực học cho ADHD tập trung vào việc hiểu các yếu tố cảm xúc, quan hệ giữa các cá nhân và vô thức góp phần gây ra các triệu chứng và thách thức mà những người mắc ADHD gặp phải. Cách tiếp cận này khác với trọng tâm quản lý triệu chứng của các phương pháp điều trị hành vi hoặc dược lý bằng cách khám phá các mô hình và mối quan hệ tâm lý sâu hơn ảnh hưởng đến sự chú ý và khả năng tự điều chỉnh.

Các đặc điểm chính của phương pháp điều trị tâm lý động lực cho ADHD:

1. Khám phá các mối quan hệ ban đầu và các mô hình gắn bó
   • Liệu pháp này đi sâu vào các mối quan hệ chăm sóc ban đầu vì chúng thường hình thành khả năng điều chỉnh cảm xúc và khái niệm về bản thân.
   • Nhà trị liệu có thể tìm hiểu xem sự gián đoạn gắn bó hoặc chấn thương quan hệ góp phần gây ra những khó khăn về khả năng chú ý, tính bốc đồng hoặc tăng động như thế nào.
2. Hiểu về rối loạn cảm xúc
   • ADHD thường liên quan đến phản ứng cảm xúc tăng cao. Liệu pháp tâm lý động có thể giúp khách hàng hiểu được các tác nhân và mô hình cảm xúc tiềm ẩn làm trầm trọng thêm các vấn đề về sự chú ý và hành vi.
   • Liệu pháp cũng có thể giải quyết tình trạng xấu hổ, thất vọng hoặc tự chỉ trích mà những người mắc ADHD thường gặp phải.
3. Kiểm tra động lực giữa các cá nhân
   • Liệu pháp tâm động học nghiên cứu cách các triệu chứng ADHD ảnh hưởng đến các mối quan hệ và cách động lực quan hệ ảnh hưởng đến các triệu chứng.
   • Ví dụ, sự chỉ trích dai dẳng từ những người có thẩm quyền có thể dẫn đến niềm tin nội tâm rằng mình “bất lực” hoặc “khó tính”, kéo dài chu kỳ tự ti và né tránh.
4. Giải nén cơ chế phòng thủ
   • Khách hàng mắc ADHD có thể phát triển các cơ chế phòng vệ cụ thể, chẳng hạn như phủ nhận, phóng chiếu hoặc tránh né, để đối phó với cảm giác bất lực hoặc choáng ngợp. Liệu pháp hoạt động để nhẹ nhàng đưa những điều này vào nhận thức và phát triển các chiến lược đối phó lành mạnh hơn.
5. Nuôi dưỡng một câu chuyện về Cơ quan
   • Liệu pháp tâm động học giúp mọi người xây dựng một câu chuyện cá nhân mạch lạc, giải quyết cách ADHD ảnh hưởng đến câu chuyện cuộc đời của họ.
   • Quá trình này có thể thúc đẩy sự tự chấp nhận và thúc đẩy những cách thích ứng để quản lý thách thức.
6. Sự tham gia của phụ huynh và gia đình
   • Đối với trẻ em và thanh thiếu niên, việc khám phá kỳ vọng của cha mẹ, động lực gia đình và các vấn đề chuyển giao có thể là trọng tâm của công việc.
   • Cha mẹ cũng có thể hiểu rõ hơn về cách tương tác của họ tác động đến khả năng điều chỉnh và hành vi của trẻ.

Các kỹ thuật thường được sử dụng:

• Lắng nghe phản xạ để xác thực và khám phá trải nghiệm nội bộ của khách hàng.
• Diễn giải các mẫu giúp khách hàng kết nối những trải nghiệm trong quá khứ với những khó khăn hiện tại.
• Liên minh trị liệu như một cơ sở an toàn để khám phá sự bốc đồng hoặc thiếu chú ý trong một không gian không phán xét.
• Khám phá sức đề kháng khi khách hàng gặp khó khăn với sự thay đổi hoặc hiểu biết sâu sắc hơn, giúp hiểu sâu hơn về động lực và nỗi sợ hãi của họ.

Chiến lược đối phó cho người lớn mắc ADHD

Việc quản lý ADHD ở người trưởng thành thường đòi hỏi một cách tiếp cận đa diện bao gồm điều chỉnh lối sống, liệu pháp và có thể là dùng thuốc. Sau đây là một số chiến lược có thể giúp ích:

1. Công cụ tổ chức

• Danh sách công việc và kế hoạch: Việc lập danh sách việc cần làm chi tiết hoặc sử dụng trình lập kế hoạch kỹ thuật số có thể giúp quản lý các nhiệm vụ hàng ngày. Chia nhỏ các dự án lớn thành các bước nhỏ hơn, dễ quản lý có thể ngăn ngừa tình trạng quá tải.
• Nhắc nhở và báo động:Sử dụng báo thức trên điện thoại hoặc máy tính cho các nhiệm vụ và cuộc hẹn quan trọng có thể chống lại chứng hay quên.
• Dọn dẹp:Giữ một môi trường gọn gàng, ngăn nắp có thể giảm bớt sự mất tập trung và giúp bạn dễ tập trung hơn.

2. Kỹ thuật quản lý thời gian

• Chặn thời gian: Phân bổ các khoảng thời gian cụ thể cho các nhiệm vụ có thể giúp mọi người tập trung. Ví dụ, làm việc trong khoảng thời gian 25 phút với thời gian nghỉ 5 phút (Kỹ thuật Pomodoro) có thể nâng cao năng suất.
• Ưu tiên: Sắp xếp các nhiệm vụ theo mức độ ưu tiên có thể giúp ngăn ngừa sự trì hoãn. Giải quyết các nhiệm vụ khẩn cấp trước sẽ giúp giảm bớt sự hoảng loạn vào phút cuối.

3. Tập thể dục và thư giãn

Hoạt động thể chất có thể giúp kiểm soát sự bồn chồn và cải thiện khả năng tập trung. Tập thể dục đã được chứng minh là làm tăng mức dopamine trong não, có thể tác động tích cực đến các triệu chứng ADHD. Ngoài ra, thực hành các kỹ thuật thư giãn như thiền hoặc yoga có thể làm giảm căng thẳng và cải thiện khả năng điều chỉnh cảm xúc.

4. Hỗ trợ xã hội

Có một hệ thống hỗ trợ mạnh mẽ là rất quan trọng đối với người lớn mắc ADHD. Sự hỗ trợ từ bạn bè, gia đình hoặc nhóm hỗ trợ ADHD có thể mang lại sự khích lệ, giảm cảm giác cô lập và đưa ra lời khuyên thiết thực về cách kiểm soát các triệu chứng.

Thách thức và cân nhắc:

• Liệu pháp tâm động học có thể cần phải điều chỉnh cho bệnh nhân mắc ADHD vì phương pháp trị liệu truyền thống có thể khó áp dụng do bệnh nhân mất tập trung hoặc bốc đồng.
• Các buổi trị liệu ngắn hơn hoặc sự tham gia tích cực hơn của nhà trị liệu có thể giúp duy trì sự tập trung.
• Việc kết hợp với các phương pháp điều trị khác, chẳng hạn như dùng thuốc hoặc các chiến lược nhận thức - hành vi, thường mang lại lợi ích.

Phương pháp này đặc biệt có giá trị đối với những cá nhân muốn hiểu sâu hơn về cách ADHD ảnh hưởng đến thế giới cảm xúc và mối quan hệ của họ, thay vì chỉ tập trung vào việc kiểm soát triệu chứng.

Tìm kiếm sự trợ giúp chuyên nghiệp

Đối với nhiều người lớn, cần có sự trợ giúp chuyên nghiệp để kiểm soát hoàn toàn ADHD. Sự kết hợp giữa thuốc và liệu pháp thường mang lại kết quả tốt nhất. Các chuyên gia sức khỏe tâm thần có thể giúp xây dựng một kế hoạch điều trị phù hợp với nhu cầu cá nhân, theo dõi tiến trình và điều chỉnh khi cần thiết.

Phần kết luận

ADHD ở người lớn có thể là một thách thức, nhưng việc hiểu các triệu chứng và sử dụng các chiến lược đối phó có thể tạo ra sự khác biệt đáng kể. Bằng cách áp dụng các kỹ thuật tổ chức, tìm kiếm hình thức trị liệu tốt nhất cho bệnh trầm cảm, và có thể sử dụng thuốc, người lớn mắc ADHD có thể có cuộc sống viên mãn và hiệu quả. Nhận thức về tác động của tình trạng này đối với công việc, các mối quan hệ và sức khỏe tâm thần là chìa khóa để giải quyết các thách thức của nó một cách hiệu quả.

Nếu bạn nghi ngờ mình mắc ADHD, điều cần thiết là phải tìm kiếm sự đánh giá chuyên nghiệp. Chẩn đoán và điều trị đúng cách có thể mở ra một thế giới các cơ chế đối phó giúp cải thiện cuộc sống hàng ngày, giảm căng thẳng và nuôi dưỡng cảm giác kiểm soát.